تاریخچه برند نوکیا؛ از ابتدا تا بحال
شاید وقتی برای اولین بار ایدستام، کارخانه تولید کاغذ نوکیا را تاسیس می کردند، نمی دانستند که چه فراز و نشیب هایی در طول تاریخ در انتظار این برند است. شاید وقتی برای اولین بار وزیر فنلاند در دهه 1990، هاری هولکری از موبایل نوکیا استفاده کرد، فکر نمی کرد تا سال 2007 نزدیک به 50 درصد بازار موبایل جهان، در دست نوکیا باشد. اما چرا امروزه نسبت به دو دهه پیش کمتر اسم نوکیا را می شنویم؟ در این محتوا همراه ما باشید تا بتوانیم به بررسی پرفراز و نشیب ترین تاریخچه یک برند، یعنی تاریخچه برند نوکیا بپردازیم.
تاریخچه برند نوکیا
تاسیس کارخانه نوکیا؛ کارخانه کاغذسازی در فنلاند
حدود 158 سال پیش در سال 1865 بود که برای اولین اسم نوکیا در صنعت دنیا بیان شد. فردریک ایدستام در جنوب فنلاند، کارخانه کاغذسازی نوکیا را تاسیس کرد. بعد از گذشت چند سال، دومین شعبه کارخانه کاغذسازی نوکیا در شهر نوکیا احداث شد. بعد از مدتی، ایدستام شروع به همکاری با یکی از دوستان خود یعنی لئو میشلن کرد. حاصل این همکاری، شرکتی به نام Nokia Ab شد. اواخر قرن 18 بود که ایدستام بازنشسته شد و ریاست به میشلن رسید. اما با بازنشسته شدن ایدستام، نقطه اوج گیری و گسترش نوکیا آغاز شد. اما طولی نکشید که این اوج گیری به ورشکستگی نزدیک شود.
پیشرفت برند نوکیا؛ نوسان برند فنلاندی
برند نوکیا در ابتدای قرن 19 وارد صنعت برق شد. اینکار با مخالفت شدید ایدستام که در آن زمان بازنشسته شده بود، مواجه شد اما در نهایت گسترش پیدا کرد. این گسترش تا جایی به خوبی ادامه کرد، اما شروع جنگ جهانی اول مسئله را کاملا تغییر داد. کمی نمانده بود که در تاریخچه نوکیا اولین ورشکستگی ثبت شود که شرکت لاستیک سازی فنلاند به داد آن رسید. در 1922 بود که شرکت Finnish Rubber Works برای جلوگیری از ورشکستگی رسمی نوکیا، سهام آن را خریداری کرد. این شرکت با خریداری چند کارخانه دیگر مانند شرکت کابل فنلاند، به بقای آنها کمک کرد. بعد از دو جنگ جهانی برگه تازه ای در تاریخچه برند نوکیا رقم خورد.
تاثیرات جنگ جهانی بر تاریخچه برند نوکیا
پس از گذشت چند سال از پایان جنگ جهانی دوم، نوکیا برای اولین بار با ادغام سه برند، تاسیس شد. این سه برند شامل شرکت لاستیک فنلاند،Nokia Ab و شرکت کابل سازی فنلاند می شد. زمینه فعالیت برند نوکیا در آن زمان در 4 حیطه قرار می گرفت: جنگلداری، لاستیک، کابل و الکترونیک. از بین این صنایع، تمرکز اصلی نوکیا بیشتر روی مخابرات و دستگاه های ارتباطی بود. در آن زمان هنوز شرکت های بزرگ دنیا وارد این صنعت نشده بودند. علاوه بر این ارزش برند نوکیا در زمینه تولید وسایل های جنگی نیز به خوبی حس شد. این شرکت با تولید لوازمی نظیر ماسک M 61 برای نیروهای فنلاندی، در روند جنگ ها به آن کمک می کرد.
در سال های پایانی دهه 1970، شاهد اوج گیری فوق العاده در تاریخچه برند نوکیا بودیم. نوکیا از جماهیر شوروی به عنوان سکویی برای پرتاب و پیشرفت خود استفاده کرد. این برند با تولید لوازم مخابراتی، ارتباطی و وسایل های رباتیک کمک شایانی به بازار شوروی کرد. پس از جنگ جهانی دوم، برند نوکیا با همکاری کردن با دو جبهه مخالف جنگ ها، توانسته اسم خود را در سراسر دنیا گسترش دهد. اما نوکیا چگونه توانست با دو جبهه مختلف همکاری کند؟
سیاست برند نوکیا در دوران جنگ سرد
برند نوکیا با استفاده از بازاری که جماهیر شوروی در اختیار آن قرار می داد، توانست سود بسیار خوبی از آن بدست آورد. این همکاری نه تنها برای برند نوکیا بلکه برای کشور فنلاند نیز بسیار سودآور بود. این تحولات بعد از سرکار آمدن کاری کایرامو در سال 1977 رخ داد. بعد از این همکاری ها، کشور آمریکا که در آن زمینه تامین کننده قطعات مورد نیاز برند نوکیا بود و در جبهه مخالف شوروی قرار داشت، به ارتباطات نوکیا با شوروی شک کرده بود.
این درحالی است که ریچارد پرل، معاون وزارت دفاع ایالت متحده، اظهار داشت که در آن دوره برند نوکیا با مقر پنتاگون، تبادل اطلاعات می کرد. درواقع در این تبادل اطلاعات، نوکیا که از وضعیت پیشرفت علمی و تکنولوژی شوروی اطلاع کامل داشت، در اختیار آمریکا قرار می داد. با اینکار اگرچه بی طرف بودن در جنگ سرد در تاریخچه برند نوکیا ثبت شده بود، اما بسیاری از سیاست مداران، این موضوع را به عنوان خیانت این برند به شوروی می دانستند.
تاریخچه برند نوکیا
گسترش و پیشرفت ارزش برند نوکیا تا اواخر دهه 1980
بعد از آرام شدن وضعیت بعد ازجنگ سرد، نوبت به پیشرفت برند نوکیا رسید. در تاریخچه نوکیا، اولین برندی که به زیر پرچم این برند آمد، برند موبیرا (Mobira) بود. نوکیا با موبیرا توانست دوران طلایی عصر خود را آغاز کند. حاصل همکاری نوکیا و موبیرا، در 1982 اولین تلفن همراه نوکیا با نام موبیرا سناتور (Mobira Senator) عرضه بازار شد. تلفن همراهی که خیلی خوش یمن نبود و در این دهه اتفاقات ناگواری برای این برند افتاد. از مخالفت برند موبیرا با ایده های ساخت تلفن های همراه از نوکیا گرفته تا خودکشی کایرامو در اواخر سال 1988. البته همچنان کسی نمی داند با آن همه موفقیتی که کایرامو برای گسترش و پیشرفت نوکیا به ارمغان آورد، چه موضوعی باعث رخ دادن این اتفاق شد.
رییس وقت نوکیا، کایرامو، سال 1984، 1985 و 1987 به ترتیب شرکت سالورا، Luxor AB و Oceanic را به تصرف خود در آورد. این شرکت ها در آن زمان در زمینه لوازم الکتریکی و تلویزیون فعالیت می کردند.
دوران ریاست والنتینو در نوکیا؛ آغاز بازسازی بزرگ
در دوران بعد کایرامو برند نوکیا از نظر اقتصادی به شدت تحت فشار بود. همین موضوع باعث شد تا والنتینو مجبور به واگذاری چندین زیرمجموعه از نوکیا شود. جدایی شرکت لاستیک فنلاند و واگذاری بخش Nokia Data (بخش کامپیوتر برند نوکیا)، از اصلی ترین مواردی بود که از این برند واگذار شد. علاوه بر این، فروپاشی جماهیر شوروی اوضاع اقتصادی نوکیا را بدتر و بدتر کرد. زیرا در آن دوران اصلی ترین حامی نوکیا، شوروی بود.
همه این اتفاقات دست به دست هم داد تا اوضاع مدیریت برای والنتینو به خوبی پیش نرود. در نهایت و در اواخر دهه 1990 با استعفای والنتینو، جورما اولیلا جای وی را گرفت. با توجه به وضعیت نابسامان آن زمان نوکیا، اولیلا با تصمیمی که گرفت توانست تا حد زیادی به اوضاع نوکیا کمک کند. وی با ایده متمرکز کردن فعالیت شرکت بر روی محصولات مخابرات توانسته تا حد زیادی شرکت را در جهت سوددهی سوق دهد.
عصر طلایی نوکیا؛ دهه 1990 تا ابتدای شروع قرن 21
دورانی که آن را عطر طلایی نوکیا می نامیم، مربوط به همان دورانی است که بسیار از ایرانی ها برای اولین بار با آن، نام نوکیا را شنیدند؛ یعنی تلفن های همراه. در سال 1992 بود که نوکیا اولین موبایل همراه خود عرضه بازار کرد. این موبایل با نام Nokia 1011 شناخته می شد. محبوبیتی که این موبایل به ارمغان آورد، تنها مربوط به این نبود که اولین تلفن تجاری است که با فناوری GSM کار می کرد. هاری هولکری، نخست وزیر وقت فنلاند، برای اولین بار اولین تماس GSM را با Nokia 1011 برقرار کرد.
همین موضوع باعث شد تا نوکیا بتواند خیلی زود، در رقابت با موتورولا پیروز شود و از آن پیشی بگیرد. در سال 1998 بود که نوکیا به عنوان برترین تولیدکننده موبایل شناخته شد. این برتری به حدی بود که شرکت نوکیا توانست تا آخرین ماه های سال 1998، 100 میلیون گوشی موبایل را عرضه کند. در آن زمان گوشی های محبوبی نظیر Nokia 5110 در بین جوانان بسیار محبوب بود. از ابداعات این برند قبل از قرن 21 می توانیم به معرفی محصولات لوکس Vertu و ارائه اولین موبایل همراه با توانایی وایرلس LAN در سال 1999 اشاره کنیم.
شروع قرن 21؛ نوسان از پرفروش ترین تا ورشکستگی
در ابتدای شروع قرن 21 ما شاهد رشد و سوددهی فوق العاده نوکیا بودیم. سوددهی که از سال 1996 شروع شد و از سال 2001 اوج گرفت و تا 2007 ادامه پیدا کرد. در این بازه زمانی، ارزش برند نوکیا، که قبل از دهه 1990 حدود 3 میلیاد دلار بود، به مرز 31 میلیارد در سال 2003 برسد. در صنعت تلفن همراه، این برند نوکیا بود که برای اولین بار از دوربین در قطعات تلفن همراه خود استفاده کرد. نام اولین تلفن همراهی که در آن از دوربین استفاده شد، Nokia 3600 و Nokia 3650 بود که تقریبا همزمان عرضه شدند و اکثر افراد آنها را مشابه یکدیگر می دانند.
این قرارداد باعث شد تلفن های نوکیا برای چندین سال بی رقیب و پرچمدار باشند. اما اوج گیری موبایل های نوکیا زمانی بود که گوشی N95 به عنوان بهترین تلفن همراه برای عکاسی در اروپا شناخته شد. این پیشرفت ها باعث شد تا تقریبا 50 درصد سهام بازار متعلق به نوکیا باشد. اما چگونه برندی که برای سال ها پرچمدار بود با شکست مواجه شد؟
پایان دوران طلایی تاریخچه برند نوکیا
هنگامی که برند نوکیا در سال 2007 در اوج فعالیت خود بود، شاید فکر نمی کرد که با گذشت 6 سال حتی به مرز ورشکستگی نیز برسد. این سقوط سهام، با توجه به ارزش نوکیا، برای بسیاری از اقتصاددانان جالب بوده و دلایل مختلف داخلی و خارجی را باعث این سقوط می دانند. یکی از اصلی ترین دلایل این سقوط، مربوط به تصمیم گیری های ضعیف و کند مدیرعامل جدید نوکیا بوده است. این درحالی است که کالاسوو که به جای اولیلا به عنوان رییس جدید نوکیا شناخته می شد، ایده متفاوتی برای آینده نوکیا داشت.
کالاسوو تصمیم گرفت تا با سرمایه گذاری روی تولید انبوه به جای نوآوری، به پیشرفت نوکیا کمک کنند. اما با توجه به شرایط و اتفاقاتی که در بازار موبایل ها و روی کارآمدن موبایل های هوشمند می افتاد، نوآوری نسبت به تولید انبوه بسیار مهم تر بود. همین موارد باعث شد تا سهام نوکیا به شدت افت کند. البته در این بین و در سال 2010 استفان ایلاپ که به عنوان مدیر عامل جدید نوکیا شناخته می شد سعی کرد با بکارگیری ایده جدید به بازگشت نوکیا کمک کند. اما این موضوع به خوبی پیش نرفت.
ایلاپ، که سابقه کار در مایکروسافت را داشت، سعی کرد با بکارگیری ویندوز در فضای کاری تلفن های هوشمند نوکیا، جان دوباره ای به آن بدهد. اما محدودیت در برنامه های نرم افزاری در این موبایل ها، باعث شد تا این تصمیم نیز با شکست روبرو شود.
